پدر صنایع نوین ایران
رضا نیازمند، معمار توسعه صنعتی ایران «بنیانگذار سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران»، «بنیانگذار سازمان مدیریت صنعتی»، «نخستین مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران» و «معاون وزیر اقتصاد ایران» بود؛ مردی که دوران طلایی صنعتی شدن کشور و راهاندازی کارخانههای متعدد بهخصوص از سوی بخشخصوصی در دهه ۴۰ شمسی را به او نسبت میدهند.
وی در دوران حضور در عرصههای مختلف اقتصادی، همواره فعالان اقتصادی و تجار بسیاری که واردکننده بودند را به راهاندازی کارخانهها در کشور تشویق کرد تا صنایع جدید را وارد کشور کنند؛ پشتیبانی که حاصل آن راهاندازی کارخانههایی همچون خودروسازی، اتوبوسسازی، لوازم خانگی، لوازم الکتریکی و... شد.
ایشان در کتاب خاطراتش پدر و مادرش را همدانی معرفی میکند و میگوید که خودش به دلیل کوچ اجباری خانواده و فرار پدرش از دست ماموران رضاشاه در کرمانشاه به دنیا آمده است. نیازمند که علاقه بسیاری به ادامه تحصیل در آمریکا داشت و بهگفته خودش یک سال طول کشید تا یک بلیت رفت و برگشت خرید و به این کشور سفر کرد، با ورود به نیویورک در رشته «مدیریت صنعتی و حسابداری صنعتی» تحصیل را آغاز کرد. که به دلیل بیماری مادرش در سال ۱۳۲۹ به ایران بازگشت و جذب سازمان برنامه شد. بار دیگر در سال ۱۳۳۳ در رقابت «بورس فولبرات آمریکا» قبول و دوباره راهی این کشور شد. او به دانشگاه «سراکیوس نیویورک» رفت تا در رشته مدیریت صنعتی که علاقه بسیاری به آن داشت تحصیل کند.
در این دوره توانست به عضویت انجمن مدیریت آمریکا و انجمن بینالمللی مدیریت هم دربیاید، اما اینبار نیز به دنبال شدت گرفتن بیماری مادرش بار دیگر تحصیل را نیمهکاره گذاشت و دکترا نگرفته به ایران بازگشت و برای کار به سازمان برنامه رفت.
نیازمند سپس از سازمان برنامه به شرکت نساجی ایران رفت و این کارخانه را که ۱۰ سال زیانده بود ظرف یک سال به سوددهی رساند و برای اولینبار در کشور، گزارش عملکرد سالانه نوشت. پس از این عملکرد درخشان در سال ۱۳۴۰ مدیرعامل شرکت مصالح ساختمانی و سال ۱۳۴۱ رئیس مرکز راهنمای صنایع و با حفظ سمت ناظر دولت در بانک توسعه صنعتی و معدنی شد.
دهه ۴۰ شمسی را در تاریخ اقتصاد ایران باید دوران طلایی صنعتی شدن کشور دانست و بیشک مرد اول این تحول کسی جز رضا نیازمند نبود. او در خاطراتش از آن دوران اینچنین تعریف میکند: «پنجشنبهها مینشستیم تصمیماتی میگرفتیم که جلوی پای صنعتگران باز باشد و در این دوران شرایط برای راهاندازی صنایع بزرگی چون خودرو، لوازم خانگی و... فراهم شد.»
رضا نیازمند کسی است که سازمان مدیریت صنعتی کشور را تاسیس کرد و در زمان وزارت عالیخانی در وزارتخانه اقتصاد نوپای آن زمان، به معاونت صنعتی و معدنی انتخاب وزیر اقتصاد یعنی علینقی عالیخانی شد. همزمان نماینده دولت ایران در هیاتمدیره سازمان بهرهوری آسیایی در توکیو و یک دوره رئیس این سازمان بود.
علاوه براین یکی دیگر از افتخاراتی که رضا نیازمند همزمان با حضور در وزارت اقتصاد به دلیل شایستگیهایش کسب کرد، عضویت در هیات امنای دانشگاه شریف بود که تا زمان انقلاب هم ادامه داشت. او در این سالها با حفظ سمت در وزارت اقتصاد مدتی هم سرپرست گروه برنامهریزی صنایع و عضو هیات مطالعه قرارداد ذوبآهن با روسها شد.
علاوه بر این یکی از تحولات مهم تاسیس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران از سوی رضا نیازمند در سال ۱۳۴۶ بود که همچنان نیز بعد از ۵۰ سال پابرجاست.
در آن سالها ماحصل فعالیتهای سازمان گسترش تاسیس چهار کارخانه «ماشینسازی اراک»، «ماشینسازی تبریز»، «تراکتورسازی تبریز» و «آلومینیوم اراک» بود که دانش فنی آن از کشورهای رومانی، روسیه، چکسلواکی و لهستان خریداری شد. و نیازمند مدیرانی نخبه و کارآزموده از جمله محمدتقی توکلی را برای آنها انتخاب کرد.
علاوه براین در همین مدت به دستور او شهرهای صنعتی تبریز و اراک نیز ساخته شد. نیازمند به دلیل خدمات ارزشمندی که در این سالها انجام داد و نقش اساسی که در صنعتی شدن کشور داشت نشان درجه اول «آبادانی و پیشرفت» دریافت کرد.
تقریبا با پایان یافتن دهه ۴۰ رضا نیازمند هم از سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران استعفا داد، و به شرکت معدن مس سرچشمه رفت. ایشان از سال ۱۳۵۱ رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت مس سرچشمه شد؛ راهاندازی معدن مس سرچشمه با توجه به عظمت کار ۳ سال به طول انجامید و در نهایت در سال ۱۳۵۴ این معدن افتتاح شد و او به پاس تلاش شبانهروزیاش نشان درجه دو تاج را دریافت کرد.
سپس ایشان جهت تامین سوخت راکتورهای آینده هسته ای ایران به پیشنهاد دکتر اعتماد شرکت یوریران را تاسیس کرد که توانست به شکلی عجیب قراردادی با شرکت معدن راسینگ به امضا رساند و سوخت نیروگاه بوشهر را تامین کند. نیازمند همچنین برای اولین بار عملیات ژئوفیزیکی و تحقیقاتی برای کشف اورانیوم را در ایران انجام داد.
ایشان مدتی مشاور کارخانه ولو سوئد شد؛ توصیهها و راهنماییهای نیازمند خیلی زود جواب داد و کارخانه ولوو نجات پیدا کرد، پس از آن روش مدیریتی او در کارخانههای دیگری هم در سوئد مورد استفاده قرار گرفت و در نهایت منجر به دریافت نشان و لقب شوالیه از سوی پادشاه سوئد برایش شد.
پس از پیروزی انقلاب نیز رضا نیازمند برای سالها به آمریکا رفت و در این دوران درآنجا ادامه تحصیل داد و دکترای خود را در رشته مدیریت صنعتی (که نیمهکاره مانده بود) و علاوه بر آن در رشته مدیریت بازرگانی گرفت. او چند سالی بود که دوباره به ایران بازگشته بود و در خانه قدیمیاش زندگی میکرد. بخش زیادی از روزمرگیهای او به مطالعه، تحقیق و نگارش کتاب و خاطراتش اختصاص داشت تا اینکه در ۱۸ آذر ۹۶ معمار توسعه صنعتی ایران چشم از جهان فروبست.
فروشگاه آنلاین تاپ فرش در گذشت آقای رضا نیازمند را به مردم ایران تسلیت می گوید.
|